Γράφει η Ιωάννα Ξανθοπούλου
Η Καθαρή Δευτέρα είναι ταυτισμένη με τα Κούλουμα, δηλαδή τη μαζική έξοδο του κόσμου στις εξοχές και τον εορτασμό της στη φύση. Σύμφωνα με τον πατέρα της Ελληνικής λαογραφίας Νικόλαο Πολίτη, η λέξη «κούλουμα» προέρχεται από το λατινικό «cuuiulus», που εκτός από σωρός σημαίνει επίσης και αφθονία, αλλά και τέλος. Τα Κούλουμα εκφράζουν, δηλαδή, τον επίλογο της Αποκριάς.
Από εδώ και στο εξής εγκράτεια και σωφροσύνη εν όψει της αγιότητας του Πάσχα. Κομμένες οι μπριζόλες, οι μακαρονάδες αλλά και οι κακιές σκέψεις! Ό,τι έγινε, έγινε κι ό,τι φάγαμε, φάγαμε! Ξημέρωσε μία Δευτέρα αλλιώτικη από τις άλλες. Μια Δευτέρα «καθαρή», που λέγεται έτσι γιατί καθαρίζουμε την κουζίνα και το σώμα μας από τα λίπη, μιας και είναι η αρχή της Σαρακοστής, η αρχή της Νηστείας για εμάς τους Χριστιανούς Ορθόδοξους μέχρι τη μεγάλη γιορτή του Πάσχα.
Αν ο καιρός είναι καλός, τότε η Καθαρή Δευτέρα θα είναι σίγουρα μια καλή μέρα για ένα αξιομνημόνευτο γεύμα στην ύπαιθρο. Είναι η μέρα που οι οικογένειες μαζεύονται με τα παιδιά και τους φίλους τους για να πετάξουν χαρταετούς και να απολαύσουν ένα μενού παραδοσιακών πιάτων.
Οι Έλληνες, ως φημισμένοι καλοφαγάδες, συνήθως τρώμε συγκεκριμένα είδη θαλασσινών την Καθαρή Δευτέρα. Λαχταριστές νηστίσιμες λιχουδιές όπως χταποδάκι, καλαμαράκια, μύδια και γαρίδες, μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών τουρσί, ειδικά μικρές πράσινες πιπεριές, καρότα και κουνουπίδι, ελιές και σαλάτες, που φαίνεται να έχουν δημιουργηθεί ειδικά για το μοναδικό ψωμί της ημέρας, τη λαγάνα. Οι σαλάτες είναι φυσικά και αυτές νηστίσιμες, όπως η ταραμοσαλάτα που είναι φτιαγμένη από αυγά ψαριού. Όσο για επιδόρπιο, νηστίσιμος χαλβάς και κουλουράκια στη διάθεσή μας.
Κάθε χρόνο η παράδοση, την οποία ακολουθούμε πιστά χωρίς κανένα ενδοιασμό, κυριαρχεί στις επιλογές του μενού. Το καλαθάκι σας λοιπόν, τον χαρταετό σας, λίγο κρασάκι και καλή σας όρεξη!
Καλή Σαρακοστή σε όλους!
ΕΝΑΣ ΑΕΤΟΣ ...;..ΧΩΡΙΣ ΦΤΕΡΑ
Μπορεί να του λείπουν τα φτερά, όμως η «ουρά» και τα «ζύγια» αρκούν για να τον κάνουν να πετάξει ψηλά στον ουρανό της Καθαρής Δευτέρας. Πολύχρωμος και παιχνιδιάρης, προαναγγέλει την άνοιξη και σηματοδοτεί το τέλος της Αποκριάς και την αρχή της Σαρακοστής. Ας «αμολήσουμε καλούμπα»,λοιπόν, κι ας ταξιδέψουμε στον χρόνο, για να μάθουμε την ιστορία του χαρταετού!
Μία ιστορία που έχει βαθιές ρίζες στην αρχαία Κίνα, ξεπερνώντας τα 2400 χρόνια ζωής. Υλικό κατασκευής των αετών δεν υπήρξε βεβαίως από την αρχή το χαρτί. Σε κείμενο του 4ου π.χ. αιώνα αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι κάποιος Κουνγκσού Φούν κατασκεύασε ένα «ξύλινο πουλί» που πέταγε τρείς μέρες συνεχώς.
Οι λαοί της Ανατολής χρησιμοποιούσαν τους (χαρτ)αετούς σε μαγικές τελετές, θρησκευτικές εκδηλώσεις και ενέργειες εξορκισμού του κακού. Πολλοί έδεναν πάνω τους μικρά χαρτάκια, πάνω στα οποία έγραφαν τις αρρώστιες και τις συμφορές τους και τις άφηναν να φύγουν μακριά, ενώ άλλοι έστελναν πρός τον ουρανό τις ευχές και τις επιθυμίες τους για να εισακουστούν.
Το πιο εντυπωσιακό ίσως στοιχείο στην ιστορία του χαρταετού είναι η χρήση του για στρατιωτικούς σκοπούς. Πολλοί αετοί ήταν ειδικά κατασκευασμένοι για να σηκώνουν ανθρώπους, με σκοπό να χρησιμεύσουν σαν εναέρια παρατηρητήρια. Ο αυτοκράτορας Γουέν Χσουν Τι έκανε μάλιστα πειράματα πτήσεων με αετούς φτιαγμένους από μπαμπού, βάζοντας ως «πιλότους» κρατούμενους, που αν τελικά επιζούσαν της «επικίνδυνης αποστολής» κέρδιζαν την ελευθερία τους. Ο Μάρκο Πόλο περιγράφει τέτοιες «επανδρωμένες πτήσεις».
Για να εξελιχθεί η πτήση των χαρταετών από θρησκευτική και στρατωτική σε ψυχαγωγική, χρειάστηκε να περάσουν εκατοντάδες χρόνια. Άλλες δημοφιλείς χρήσεις των χαρταετών, πέρα από τη διασκέδαση, έγιναν το εναέριο ψάρεμα και η ανύψωση βαρών, μέχρι και οικοδομικών υλικών.
Κορυφαίοι δεξιοτέχνες του είδους οι Κινέζοι, χρησιμοποιούσαν χαρτί και μετάξι σαν πρώτη ύλη, κατασκευάζοντας αετούς σε διάφορους τύπους και ποικίλα σχέδια.
Η πρωτοβουλία, όμως, της τεχνικής του χαρταετού δεν έλειψε και από την Ελληνική αρχαιότητα. Ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντος, τον 4ο αιώνα .π.χ., χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αετό, ενώ επίσης σώζεται Ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής που απεικονίζει μία κόρη που κρατά στα χέρια της μία μικρή λευκή σαίτα, είδος αετού, με το νήμα της, έτοιμη να πετάξει.
Ο χαρταετός φτάνει στην Ευρώπη μετά τον 10ο μ.χ. αιώνα μέσω των Αράβων. Επιβεβαιωμένες, όμως, πληροφορίες για την παρουσία του στη γηραιά Ήπειρο χρονολογούνται αργότερα, το 1450 στη Γερμανία και το 1606 στην Ισπανία. Συγκεκριμένα ένας Ισπανός κληρικός αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι ο χαρταετός χρησιμοποιείτο σαν παιχνίδι χαράς την «ημέρα του Πάσχα». Είδηση που δείχνει την πιθανότητα η ανύψωσή του στα ουράνια να συμβόλιζε την Ανάσταση.
Στους χρόνους που ακολουθούν, οι χαρταετοί και οι υφασμαετοί χρησιμοποιούντε και για επιστημονικά πειράματα. Το 1752 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος στην Αμερική διαπίστωσε με τεχνητό αετό τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας και του κεραυνού και κατασκεύασε το αλεξικέραυνο. Το 1880 ο Αυστραλός Hargrave σχεδίασε έναν τεράστιο αετό για μετεωρολογικές παρατηρήσεις.
Την χρήση όμως του αετού σαν παιχνίδι ξεκίνησαν τα παιδιά της Ευρώπης, όπως φαίνεται και από παλαιότερες Γαλλικές χαλκογραφίες του 1657 και του 1807 που απεικονίζουν παιδιά με χαρταετούς.
Ο χαρταετός έφτασε στην Ελλάδα, πιάνοντας πρώτα τα λιμάνια της Ανατολής, Σμύρνη, Χίο και Κωνσταντινούπολη, τα λιμάνια της Επτανήσου, έπειτα της Σύρας και των Πατρών και σιγά-σιγά όλα τα αστικά κέντρα, όπου μπορούσε να αγοραστεί σπάγκος και χρωματιστό χαρτί.
Σήμερα η κατασκευή του χαρταετού είναι προαιρετική, αρκεί η αγορά του. Το μόνο που χρειάζεται είναι η δική μας όρεξη, η δεξιοτεχνία μας και η προσπάθειά μας ν';ανέβει το «χάρτινο πουλί» στον ουρανό. Κι εκεί ακριβώς βρίσκεται η μαγεία του χαρταετού : μας κάνει να κοιτάμε πάντα ψηλά και να αγωνιζόμαστε για να φτάσουμε ακόμα ψηλότερα!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου