Με τον όρο «κοινωνική φοβία», αναφερόμαστε στο φόβο που έχει κάποιο άτομο ότι θα γίνει αντικείμενο παρατήρησης και κριτικής από τους γύρω του. Η κοινωνική φοβία είναι ένα αρκετά συνηθισμένο ψυχολογικό πρόβλημα και παρουσιάζεται εξίσου σε άνδρες και γυναίκες κυρίως μεταξύ 5 και 13 ετών αλλά και πολλές φορές μετά τα 25.
Το άτομο που υποφέρει από κοινωνική φοβία αισθάνεται ότι στις κοινωνικές του συναναστροφές βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής και ότι οι γύρω του παρατηρούν και σχολιάζουν αρνητικά τα λόγια, τις πράξεις του και γενικά την παρουσία του γεγονός που του προκαλεί άγχος και ντροπή. Βέβαια, όλα τα παραπάνω μπορεί να έχουν απασχολήσει κατά καιρούς τον καθένα μας. Στη κοινωνική φοβία όμως οι σκέψεις και τα συναισθήματα αυτά είναι έντονα και μας απασχολούν πάντα σε καταστάσεις στις οποίες θεωρούμε ότι γινόμαστε αντικείμενο κριτικής και παρατήρησης, ενώ κάποιοι άλλοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν αυτές τις καταστάσεις με λιγότερο άγχος.
Στο σημείο όμως αυτό, θα πρέπει να διαχωρίσουμε την κοινωνική φοβία από την ντροπαλότητα. Τα άτομα που είναι ντροπαλά, αν και δε αισθάνονται άνετα ανάμεσα σε πολύ κόσμο, δε βιώνουν το έντονο άγχος του ατόμου με κοινωνική φοβία και δεν αποφεύγουν κοινωνικές περιστάσεις που μπορεί να τους φέρουν στο επίκεντρο της προσοχής. Από την άλλη, τα άτομα με κοινωνική φοβία δεν είναι ντροπαλά στις κοινωνικές τους σχέσεις και μόνο σε ορισμένες συνθήκες βιώνουν έντονο άγχος, π.χ όταν χρειάζεται να μιλήσουν μπροστά σε κοινό.
Μπορούμε να διακρίνουμε δύο μορφές κοινωνικής φοβίας, την ειδική και τη γενικευμένη. Στην ειδική, το άτομο αποφεύγει να κάνει ορισμένες δραστηριότητες επειδή το παρατηρούν όπως για παράδειγμα το να φάει μπροστά σε άλλους, να μιλήσει σε κοινό ή σε πρόσωπα με κύρος. Στη γενικευμένη κοινωνική φοβία, το άτομο φοβάται την κριτική από τρίτους σε πολλές καταστάσεις της καθημερινότητάς του.
Η δημιουργία της κοινωνικής φοβίας μπορεί να οφείλεται είτε σε κάποιο τραυματικό γεγονός είτε στη μάθηση μέσω ενός προτύπου. Ένα τραυματικό γεγονός για το άτομο μπορεί να είναι μία κατάσταση στην οποία κλήθηκε για παράδειγμα να μιλήσει μπροστά σε κοινό και εκεί ένιωσε να υποτιμάται και να γελοιοποιείται από τα άτομα που το παρακολουθούσαν, βιώνοντας έντονο άγχος και δυσάρεστα συναισθήματα που από τότε το έκαναν ν’ αποφεύγει παρόμοιες καταστάσεις. Στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε πως δεν έχει σημασία αν όντως το κοινό συμπεριφέρθηκε με αρνητικό τρόπο απέναντι στο άτομο. Σημασία έχει πως η συγκεκριμένη εμπειρία αξιολογήθηκε ως αρνητική από το άτομο και το έκανε να πιστεύει ότι δεν είναι ικανό να τα καταφέρει σε παρόμοιες καταστάσεις. Για το λόγο αυτό προτιμά να τις αποφεύγει ανακουφίζοντας βραχυπρόθεσμα το έντονο άγχος, όμως μακροπρόθεσμα ενισχύεται η αντίληψή του πως δε μπορεί να αντεπεξέλθει σε ανάλογες καταστάσεις.
Όταν η κοινωνική φοβία προέρχεται από τη μάθηση μέσω ενός προτύπου, αυτό που συνέβη είναι πως το άτομο έμαθε να φοβάται κάποιες καταστάσεις, αρχικά παρατηρώντας άλλα άτομα και στη συνέχεια υιοθετώντας τις αντιλήψεις που στηρίζουν τις συμπεριφορές τους.
Η κοινωνική φοβία επηρεάζει ιδιαίτερα τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ατόμων. Ένας άνθρωπος με κοινωνική φοβία αισθάνεται έντονο άγχος σε κοινωνικές περιστάσεις αφού σκέφτεται ότι θα τον παρατηρούν όλοι και πως κάθε του κίνηση θα κρίνεται. Εκτός από το άγχος άλλα συναισθήματα είναι η θλίψη, η μοναξιά και η απομόνωση που θεωρούνται φυσικά επακόλουθα αφού το άτομο αποφεύγει τις κοινωνικές συναναστροφές. Επίσης παρατηρούνται και σωματικά συμπτώματα όπως είναι έντονο κοκκίνισμα του προσώπου, ναυτία, τάση για εμετό, συχνοουρία, ταχυκαρδία, αρρυθμία, υπερβολική εφίδρωση, κόμπος στο λαιμό και αδυναμία ελέγχου της αναπνοής.
Οι επιπτώσεις στη ζωή του ατόμου με κοινωνική φοβία είναι πολλές καθώς το άγχος, που μπορεί να είναι δικαιολογημένο σε ορισμένες περιπτώσεις, παίρνει δραματικές διαστάσεις. Το άτομο είναι πεπεισμένο ότι δε θα τα καταφέρει και ότι οι άλλοι πιθανότατα το κρίνουν αρνητικά και το αποδοκιμάζουν. Φοβάται ότι σε οποιαδήποτε κοινωνική συναναστροφή, από την έξοδό του με μια παρέα έως τη διεκπεραίωση επαγγελματικών θεμάτων, οι γύρω του θα το ταπεινώσουν και θα το μειώσουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των κοινωνικών και φιλικών συναναστροφών του. Επιπλέον, περιορίζονται οι επαγγελματικές του ευκαιρίες καθώς θεωρείται απίθανο ένα τέτοιο άτομο να διεκδικήσει αύξηση ή προαγωγή.
Όπως γίνεται αντιληπτό, η κοινωνική φοβία είναι ένα πρόβλημα που καθιστά το άτομο αρκετά δυσλειτουργικό και το επιβαρύνει συναισθηματικά. Επομένως, όταν το άτομο αναγνωρίσει το πρόβλημά του χρειάζεται να επανεξετάσει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του που το οδήγησε ως εκεί και σταδιακά να υιοθετήσει μια νέα στάση απέναντι σε καταστάσεις που του προκαλούσαν άγχος και φόβο στο παρελθόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου